Շարունակիր ավանդությունը և հաշտեցրու երկու լեռներին

Ժամանակին Մասիսն ու Արագածը շատ սիրով քույրեր են լինում։ Մի օր, ինչպես է պատահում, նրանք կռվում են․ մեկն ասում է՝ «ես եմ լավը և քեզանից էլ բարձր», մյուսը թե՝ «ես քեզանից և լավն եմ, և ավելի մեծ ու բարձր»։ Այդ միջոցին վրա է հասնում Մարութա լեռը և փորձում է հաշտեցնել քույրերին, բայց չի կարողանում։ Նա թողնում հեռանում է և անիծում է, որ Մասիսն ու Արագածը այնպես բաժանվեն իրարից, որ այլևս երբեք չհանդիպեն։

1․Հետևյալ բաղադրյալ բառերի միջև գծիկ դնել, որտեղ որ անհրաժեշտ է․

Ճյուղից ճյուղ, ուրախ զվարթ, կտրել անցնել, ռուս ճապոնական, բաց կանաչ, տուն թանգարան, յոթ ութ

2․Տրված դարձվածքներով կազմել մեկական նախադասություն.

Անկողին ընկնել, լույս աշխարհ գալ, աչքից ընկնել, երեսը պինդ

3․Բառարանի օգնությամբ բացատրել հետևյալ բառերի իմաստները․

Ապերասան, այպանել, բամբիշ, դերձան, մախաղ

4․Հետևյալ գոյականներից ածանցների միջոցով կազմել ածականներ․

Գույն, ծաղիկ, բախտ, տուն, խուճապ, Ալպեր, եղբայր

5․Ընդգծել ճիշտ ձևերը․

 Սրսրթալ,-սրթսրթալ, սրդողած-սրտդողած, տուժել-տուժվել, խաչակնքել-խաչակնքվել, կապվել-կապնվել

6․Գրել մեկ բառով․

Թիկն տալ —

երդում-պատառ ուտել —

խաղք-խայտառակ դառնալ —

1․Հետևյալ բաղադրյալ բառերի միջև գծիկ դնել, որտեղ որ անհրաժեշտ է․

Դույզն — ինչ, ներկա — բացակա, քաղաքից քաղաք, ֆրանս — գերմանական, իննից տասը, քսան — քսանհինգ, կուշտ — կուշտ

2․Տրված դարձվածքներով կազմել մեկական նախադասություն.

Շունչ քաշել, մատը մատին չտալ, բերան ծռել, ականջի ետև գցել

փոքր աղջիկը վազելից Շունչ է քաշում:

3․Բառարանի օգնությամբ բացատրել հետևյալ բառերի իմաստները․

Ապարոշ-խույր, թագ:

անթեղել- մի բանի տակ ծածկել՝ պահել՝ թաքցնել:

մատռվակ- խմիչքեղենը՝ տնօրինող, լցնող ու խմողներին մատուցող սպասավոր:

պարտակել-թաքցնել, պահել:

ստեպղին- գազար:

4․Հետևյալ գոյականներից ածանցների միջոցով կազմել ածականներ․

Վախ, նյութ, լեզու, գլուխ, Մոսկվա, ջուր, աստղ

5․Ընդգծել ճիշտ ձևերը․

Փախնել-փախչել, կպնել-կպչել, շնշնկան-շնկշնկան, հայթայթել-հայթհայթել, հագնել-հագնվել

1. Լրացրու  հետևյալ շրջասությունները․ 

Ծագող արևի երկիր—Ճապոնիա

Թորգոմա տան զավակ—հայ

Ժողովուրդների բանտ—Ռուսաստան

Ծաղիկների թագուհի—վարդ

Թիկունքդ տեսնեմ—հեռացիր

Պատմության հայր—Հերոդոտոս

Մորփեոսի գիրկը գնալ—Քնել

2. Սյունակներից ընտրիր հոմանիշ բառերը ու գրիր կողք կողքի․  

Խորշել—գարշել, զզվել

Անէանալ—չքանալ, անհետանալ

Ուրախանալ—հրճվել, ցնծալ

Զարհուրել—երկյուղել, սարսափել

Փայփայել—գորովել, փաղաքշել

3. Լեզու բառով կազմիր դարձվածներ․  

լեզուն կծել—Խոսելու միջոցին հանկարծ լռել,

Լեզուն չորանալ—սաստիկ վախենալ,

լեզվով խայթել—վիրավորել,

լեզուն ծամել—չհամարձակվել,

լեզուն երկար—համարձակ խոսող,

լեզուն կապ ընկնել—Խոսել չկարողանալ,

լեզուն կուլ տալ—չխոսել։

 4. Սյունակներից 1-ական արմատ ու վերջածանց ընտրիր և կազմիր հինգ բարդածանցավոր բառ․ 

Ձի—ձիարշավարան,

Կապույտ—կապույտաչյա,

Վեմ—վիմագրություն,

Բանտ—բանտախցիկ ,

Գլուխ—գլխացավանք։

1․Տրված հատվածները արևմտահայերենից փոխադրի՛ր արևելահայերեն։

Մեր թթենիները հինգ ամիս բերք կուտային։ Մայիսի առաջին շաբաթները կճերմկնային, հունիսին կանուշնային։ Հուլիսին, օգոստոսին անանկ կըլլային, որ մեղր կդառնային, մատերնիս իրար կփակցնեին: Օգոստոսին վերջավորությանը, սեպտեմբերին՝ չամիչ կըլլային։ Ճյուղերը կմնային, կամ, գետին կթափեին։ Չամիչներեն ալ անուշ։ Մինչև Վարագա խաչերը՝ թե իրենք իրենցմե կիյնային, թե նորեն կբուսնեին։

Բայց մենք կխնամեինք մեր թթենիները։ Մայիսեն առաջ կհարդարեինք ծառերուն տակը։ Խիճ մը, խոտ մը պիտի չմնար։ Ծեփիչով կծեփեինք։ Լողով կլողեինք։ Ագուգաներով կծածկեինք առուներու ցանցը: Այսինքն՝ գետեզերքի մողիներու, ուռիներու, եղեգներու ճյուղերով կգոցեինք։ Հողով կծեփեինք։ Փապուղի կընեինք, որպեսզի թութերը առուները չիյնան ու գետը չերթան։ Կաղբեինք արմատերը, ամեն յոթը օրը կոռոգեինք, ջուրով կողողեինք։

Հակոբ Մնձուրի «Արմտանի այգիները»

գրել — շարադրել, գրառել:

մեծանալ- խոշորանալ:

այրել- վառել, հրդեհել, կրակել:

բռնել- ճանկել, կալցնել :

անխելք-Հիմար, ապուշ, անմիտ, տխմար:

չար-վատ, վատթար, գեշ, հոռի, անպիտան:

բարի-Բարեհոգի, բարեմիտ:

Առաջադրանքներ

Կազմել պատճառական բայեր անց, եցն, ցն, պատճառական ածանցներով:

սովորել-սովորեցնել

հասնել-հասցներ

հիշել-հիշեցնել

նստել-նստեցնել

աճել-աճեցնել

զարմանալ-զարմացնել

բնակվել-բնակեցնել

սպասել-սպացեսնել

զբաղվել-զբաղեցնել

Փողադրում Մշո բարբառից

իմաստուն մե ըսերն է.

-հմալ նստի կանի .օր հին յընկերոջդի չը կորցուս:

-Յորին:

-մարդ ուր դարդ ու ցավն հըտ հին յընկերոջ կը բաժին

Իմաստուն մեր սերն է

Հիմա նստի կանի . Օր հին ընկերը կորի.

1․Ընդգծի՛ր գոյականները, գիրի՛ր թեք ձևերի ուղիղ ձևերը։ 

Ասում են, որ գրտնակը (գրտնակ) սկզբում եղել է հացահատիկի (հացահատիկ) հայոց աստվածուհի Աշորայի (Աշորա) ձեռնափայտը (ձեռնափայտ) : Բայց դա սովորական գավազան չէր: Հենց որ հայոց աշխարհում (աշխարհ) մեկը հացի (հաց) մնացորդը (մնացորդ) կամ նույնիսկ փշուրը (փշուր) դեն էր նետում` աղբին (աղբ) խառնելով, աստվածուհու (աստվածուհի) ձեռքից (ձեռք) ձեռնափայտը (ձեռնափայտ) դուրս էր թռչում` հասնում և հարվածում հացն (հաց) անարգողի ճակատին (ճակատ) ու ետ գալիս աստվածուհու (աստվածուհի) մոտ: Գրտնակն այդպես կլորիկ ու թմբլիկ է դարձել սրա-նրա ճակատին (ճակատ) թմփացնելով: Հետո այնպես եղավ, որ մարդիկ (մարդ) սովորեցին հացի (հաց) ոչ մի փշուր դեն չնետել և աստվածուհին իր ձեռնափայտը (ձեռնափայտ) նվիրեց մարդկանց (մարդ):

2. Տրված բառերում ընդգծել ու հոլովման պատկանող բառերը:

Հայրենիք, հոգեհանգիստ, լեռ, հայորդի, ձի, Անի, սեր, մատանի, դաշնակահար, մարդ, սյուն, կղզի, խնձորենի, աչք, խոտաբույս, քամի, պապ, ուխտատեղի, բարդի, ամուսին, թատերափորձ, գարի, թունանյութ, անկողին, տատ, գինի, Նաիրի։

1.Փակագծում տրված  բառերից ընտրի՛ր ճիշտը:

Արտակն  ու Անահիտը աշտարակից (դիտում, նայում) էին ծովն ու ծովեզերքը:

Թռչունների (երամը, երամակը)  ուրախ ծլվլում էր երկնքում:

Աշխենը թախիծով (թոթովեց, թոթվեց) ուսը և արագ հեռացավ:

Նրա ակնարկները (վերաբերում, վերաբերվում) էին  իրենց գաղտնի բանակցություններին:

Սիրանուշը  շաբաթ օրը իրենց ամառանոցում  աշխատակիցների համար (հրավեր, հրավերք) էր կազմակերպել:

Ծեր գուսանը ներս մտավ և  (բամբիռը, բամբիշը) դրեց  սեղանին:

(Մանանեխի, անանուխի) թեյը հանգստացնում է նյարդերը:

Այսօր տղաներին (հազվադեպ, հազվագյուտ) կտեսնես բակում խաղալիս:

Վաղնջական ժամանակներից մարդը (մեղանչեց, մեղա եկավ) և արժանացավ Աստծո զայրույթին:

Այս տարի  մեր գյուղում (այգեբացը, այգաբացը) սկսվեց ապրիլի սկզբներին:

Նա շատ (թույր, թյուր) կարծիք ունի սեփական ընկերոջ մասին:

2.Գրի՛ր մեծատառ որտեղ անհրաժեշտ է։

Նաղաշ Հովնաթան, Ախուրյան գետ, Արևելյան Եփրատ, Նոր Արեշ, Նոր Նորք, Պակիստանի Իսլամական Հանրապետություն, Կիլիկիայի թագավորություն, Իսպանիայի Թագավորություն, Գի դը Մոպասան , Անտուան դը Սենտ Էքզյուպերի, Վարդան Այգեկցի, Մխիթար Գոշ, Հովհաննես Դրասխանակերտցի, Մովսես Կաղանկատվացի։